Dijital bir fotoğraf makinesine sahipsiniz, fotoğraf paylaşım sitelerini bir süredir takip ettiğinizi ve fotoğrafçılığınızı epey ilerlettiğinizi düşünüyorsunuz. O halde İnternet size yeni bir gelir kapısı sunuyor: Stok fotoğrafçılığı, Bu işe gerçek anlamda "saran" becerikli fotoğrafçıların ayda 10-15,000$'a varan rakamlar kazandığını biliyor muydunuz? Profesyonel bir fotoğrafçı değilseniz ama fotoğraflarınıza güveniyorsanız, en azından yeni alacağınız DSLR fotoğraf makinesinin taksitlerini çıkartmaya ne dersiniz? O halde microstock dünyasıyla tanışın!
Nedir Stok Fotoğraf?
Stok fotoğraf, özellikle yayıncılıkta (basılı veya Web) büyük ihtiyaç duyulan bir malzeme. Diyelim ki derginizde sağlıklı beslenme üzerine bir yazı yayınlayacaksınız ve bir sepet dolusu meyvenin fotoğrafı o yazıya tam gidecek. Veya müşteri ilişkileri yönetimi üzerine bir yazı kaleme alacaksınız, kulaklığıyla gülümser bir şekilde poz veren genç bir bayan fotoğrafı yazıyı tamamlayacak. Ya da konunuz küresel ısınma ve alevler içinde bir dünya fotoğrafı lazım...
İşte böyle bir fotoğraf için yayıncılar eskiden stok fotoğraf kataloglarından fotoğraf seçip her biri için yüzlerce dolar ödemek durumundaydı. Şimdi ise stok fotoğraf ajanslarına rakip çıkan mikrostok sitelerinde, aynı türden bir fotoğrafı boyutuna (çözünürlüğüne) göre 25 cent ile 5-6$ arasında bir fiyatla satın alabiliyorsunuz. Bu sitelere profesyoneller ve yarı profesyoneller fotoğraf gönderiyor. Bir fotoğrafçıya her indirilen fotoğrafı için belli bir komisyon (%10 ila %50 arasında) veriliyor. Fotoğraflarınız "royalty free" olduğu, yani aynı fotoğrafı farklı yayıncılar kullanabildiği için, tüm dünyadan binlerce yayıncıyla buluşarak çok sayıda indirilen bir fotoğrafınızdan yüzlerce dolar kazanma şansınız var. Yani diğer fotoğrafçıların aksine sürümden kazanıyorsunuz.
Bu İş Nasıl Gelişti?
2000 yılında, stok fotoğraf ajanslarına rakip olarak müşterilere ucuz fotoğraf sunmak amacıyla kurulmaya başlayan mikrostok sitelerine fotoğraf gönderenler, başlarda bir fotoğraftan sadece bir kahve parası kazanabiliyordu. Üstelik bu sitelerdeki fotoğraflar da yeterince kaliteli değildi. Sonra dijital fotoğraf makinaları gelişip yaygınlaştıkça, dijital fotoğrafçılar çoğalıp becerilerini artırdıkça, dolayısıyla bu sitelere gönderilen işler arttıkça yayıncılar bu kanala yönelmeye başladı. Bu sitelerin popülaritesi zamanla o kadar arttı ki, Getty gibi dev ajanslar bazı siteleri satın aldılar ve fiyat yapılarında bir düzenleme yaparak daha çok müşteri ve fotoğrafçı çekmeye başladılar. Artık onlarca mikro stok sitesi ve en bilinen sitelerde de 2 milyon civarında fotoğraf var. Sürüm arttıkça da fotoğrafçılar daha iyi kazanmaya başladılar. Öyle ki artık yılda 100-150 bin dolar kazanıp tamamen bu işe yönelen yarı-profesyonel fotoğrafçılar bile var.
Ne Tür Fotoğraflar Çekmelisiniz?
Mikrostok sitelerinde sözcükle arama yaparak her tür fotoğrafı bulabiliyorsunuz. Bu da her tür fotoğrafı satabileceğiniz anlamına geliyor. Öte yandan amacınız her fotoğrafınızın mümkün olduğunca çok indirilmesi olduğuna göre, "satacak" fotoğraflara yönelmelisiniz. Evinizdeki farklı türden dergileri şöyle bir karıştırın: Bilgisayar dergileri, sağlık dergileri, kadın dergileri, finans dergileri vb. vb. Bu dergilerde kullanılan "genel konulu" fotoğrafları düşünün. Sadece Türkiye'yi değil dünya yayınlarını dikkate alın. Mesela bir emlak dergisi için bir ev maketi bulup farklı mizansenlerle çekebilirsiniz.
Kedinizin köpeğinizin veya rasgele çektiğiniz bir manzaranın fotoğrafını göndermeyi düşünmeyin bile. Belki satarsınız ama en fazla 5-10 adet. Hedefiniz yüzlerce satacak bir fotoğraf çekmek olmalı. Ayrıca "sanat" fotoğrafları değil "ticari" fotoğraflar isteyen bir kitleye hitap ettiğinizi unutmayın. Hatta en iyisi bu mikrostok sitelerini gezerek en çok hangi fotoğrafların indirildiğini iyi bir inceleyin. Bir de artık akla ilk gelen konu ve mizansenlerden bol bol olduğunu, niş pazarlara da hitap etmek gerektiğini unutmayın.
Beni Kabul Ederler mi?
Herkes mikrostok sitelerine fotoğraf göndermek için başvurabilir. Ancak artık bu siteler kalite standartlarına ve yasal haklara büyük önem verdiği için hem bir başvuru sürecine tabi tutulabilirsiniz hem de başvurunuzun kabul edilmesi için sizden örnek fotoğraf istenebilir. Örneğin bu işin öncülerinden istockphoto.com artık başvuru öncesinde sitenin kurallarını dikkatle okumanızı isteyip ardından bu kurallarla ilgili sizi çift şıklı soruların olduğu bir teste tabi tutuyor.Tüm soruları doğru cevaplamışsanız, kimliğinizi doğrulamak için kimliğinizin kopyasını göndermeniz isteniyor, daha sonra da en iyi 3 fotoğrafınızı gönderip bekliyorsunuz. Birkaç gün sonra fotoğraflarınızın kabul edilip edilmediğini bildiren bir e-posta alıyorsunuz. Kabul edilmeyenlerin kusurları belirtiliyor, siz bu kusurları düzelterek veya yeni fotoğraf göndererek kabul edilene kadar bu işlemi tekrarlıyorsunuz. Bazı sitelerde ise doğrudan fotoğraf göndermeye başlayabiliyorsunuz ancak tüm siteler, gönderdiğiniz fotoğrafları belirli kriterlere göre eleyerek bazılarını reddedebiliyor.
Yasal Kurallar Neler?
Tüm mikrostok siteleri telif haklarını ihlal etmemek için büyük titizlik gösteriyor. Fotoğrafınızın içinde başka birine ait bir fotoğraftan parçalar kullanmamalısınız. Ancak örneğin NASA gibi bazı kamu kuruluşlarının ve üniversitelerin Web sitelerinde ücretsiz dağıttığı fotoğraflar (örneğin bir dünya fotoğrafı) kullanılarak yapılan dijital düzenlemeler, sitede incelemeyi yapacak kişiye durumu belirten bir notla iletilirse, o fotoğraf kabul edilebiliyor. Yine de incelemeyi yapacak kişinin inisiyatifi önemli; o fotoğrafın reddedilmesi de mümkün.
Diğer bir yasal kural, fotoğrafta yüzü belirgin bir kişi varsa, o kişiye (veya yetişkin değilse velisine) bir model anlaşması imzalatılarak fotoğrafla birlikte sunulması gerekiyor. Hatta model bizzat sizseniz, sizin imzanızı taşıyan bir model anlaşması bile istenebiliyor. Ayrıca fotoğrafta copyright veya lisans gerektiren öğelerin bulunmaması gerekiyor. Markalar, marka isimleri, veya lisanslı olduğu bilinen ürünler fotoğraflarınızda yer almamalı. Bunun dışında çeşitli anıtlar, müzeler, binalar da bu kapsama girebiliyor. Farklı örnekler vermek gerekirse, Rubik küpünün, Louvre müzesinin dıştan görünümünün, gece çekilmiş Eiffel Kulesinin, Adidas eşofman giymiş bir kişinin, Olimpiyat oyunlarında yarışan atletlerin fotoğrafları kabul edilmiyor. Fotoğraflarınızın reddedilmesine neden olabilecek bu kuralları sitelerin forum bölümlerini takip ettikçe daha iyi anlayacaksınız.
Ne Tür Fotoğraflar Çekmelisiniz?
Mikrostok sitelerinde sözcükle arama yaparak her tür fotoğrafı bulabiliyorsunuz. Bu da her tür fotoğrafı satabileceğiniz anlamına geliyor. Öte yandan amacınız her fotoğrafınızın mümkün olduğunca çok indirilmesi olduğuna göre, "satacak" fotoğraflara yönelmelisiniz. Evinizdeki farklı türden dergileri şöyle bir karıştırın: Bilgisayar dergileri, sağlık dergileri, kadın dergileri, finans dergileri vb. vb. Bu dergilerde kullanılan "genel konulu" fotoğrafları düşünün. Sadece Türkiye'yi değil dünya yayınlarını dikkate alın. Mesela bir emlak dergisi için bir ev maketi bulup farklı mizansenlerle çekebilirsiniz.
Kedinizin köpeğinizin veya rasgele çektiğiniz bir manzaranın fotoğrafını göndermeyi düşünmeyin bile. Belki satarsınız ama en fazla 5-10 adet. Hedefiniz yüzlerce satacak bir fotoğraf çekmek olmalı. Ayrıca "sanat" fotoğrafları değil "ticari" fotoğraflar isteyen bir kitleye hitap ettiğinizi unutmayın. Hatta en iyisi bu mikrostok sitelerini gezerek en çok hangi fotoğrafların indirildiğini iyi bir inceleyin. Bir de artık akla ilk gelen konu ve mizansenlerden bol bol olduğunu, niş pazarlara da hitap etmek gerektiğini unutmayın.
Beni Kabul Ederler mi?
Herkes mikrostok sitelerine fotoğraf göndermek için başvurabilir. Ancak artık bu siteler kalite standartlarına ve yasal haklara büyük önem verdiği için hem bir başvuru sürecine tabi tutulabilirsiniz hem de başvurunuzun kabul edilmesi için sizden örnek fotoğraf istenebilir. Örneğin bu işin öncülerinden istockphoto.com artık başvuru öncesinde sitenin kurallarını dikkatle okumanızı isteyip ardından bu kurallarla ilgili sizi çift şıklı soruların olduğu bir teste tabi tutuyor.Tüm soruları doğru cevaplamışsanız, kimliğinizi doğrulamak için kimliğinizin kopyasını göndermeniz isteniyor, daha sonra da en iyi 3 fotoğrafınızı gönderip bekliyorsunuz. Birkaç gün sonra fotoğraflarınızın kabul edilip edilmediğini bildiren bir e-posta alıyorsunuz. Kabul edilmeyenlerin kusurları belirtiliyor, siz bu kusurları düzelterek veya yeni fotoğraf göndererek kabul edilene kadar bu işlemi tekrarlıyorsunuz. Bazı sitelerde ise doğrudan fotoğraf göndermeye başlayabiliyorsunuz ancak tüm siteler, gönderdiğiniz fotoğrafları belirli kriterlere göre eleyerek bazılarını reddedebiliyor.
Yasal Kurallar Neler?
Tüm mikrostok siteleri telif haklarını ihlal etmemek için büyük titizlik gösteriyor. Fotoğrafınızın içinde başka birine ait bir fotoğraftan parçalar kullanmamalısınız. Ancak örneğin NASA gibi bazı kamu kuruluşlarının ve üniversitelerin Web sitelerinde ücretsiz dağıttığı fotoğraflar (örneğin bir dünya fotoğrafı) kullanılarak yapılan dijital düzenlemeler, sitede incelemeyi yapacak kişiye durumu belirten bir notla iletilirse, o fotoğraf kabul edilebiliyor. Yine de incelemeyi yapacak kişinin inisiyatifi önemli; o fotoğrafın reddedilmesi de mümkün.
Diğer bir yasal kural, fotoğrafta yüzü belirgin bir kişi varsa, o kişiye (veya yetişkin değilse velisine) bir model anlaşması imzalatılarak fotoğrafla birlikte sunulması gerekiyor. Hatta model bizzat sizseniz, sizin imzanızı taşıyan bir model anlaşması bile istenebiliyor. Ayrıca fotoğrafta copyright veya lisans gerektiren öğelerin bulunmaması gerekiyor. Markalar, marka isimleri, veya lisanslı olduğu bilinen ürünler fotoğraflarınızda yer almamalı. Bunun dışında çeşitli anıtlar, müzeler, binalar da bu kapsama girebiliyor. Farklı örnekler vermek gerekirse, Rubik küpünün, Louvre müzesinin dıştan görünümünün, gece çekilmiş Eiffel Kulesinin, Adidas eşofman giymiş bir kişinin, Olimpiyat oyunlarında yarışan atletlerin fotoğrafları kabul edilmiyor. Fotoğraflarınızın reddedilmesine neden olabilecek bu kuralları sitelerin forum bölümlerini takip ettikçe daha iyi anlayacaksınız.
Kalite Standartları Nedir?
Çok açık: Fotoğrafınız doğru netlikte ve keskinlikte olmalı, noise ve sıkıştırma kusurları içermemeli, aydınlatma doğru olmalı, renk kusurları içermemeli. Flu, noise (gürültü/gren) ve sıkıştırma kusurları içeren, fazla veya eksik pozlamalı fotoğraflar reddediliyor. Hatta en usta, en profesyonel fotoğrafçıların bile fotoğraf reddedilme oranı %1-2 civarında. Bazı siteler reddedilen fotoğraf oranınız %60-70'i buluyorsa üyeliğinizi belirli süre askıya alabiliyor. Bunun teknik koşulların dışında, siteye bir kez kabul edildikten sonra çok sıradan konuları içeren, özensiz kompozisyona sahip fotoğraflarınızın kabul edildiği de oluyor ancak satılma şansları çok düşük olacağı için bu tür fotoğraflar göndermenin de bir anlamı yok.Bazı siteler fotoğrafların minimum 2 MP, bazıları 4MP çözünürlükte olmasını istiyor ve enterpolasyon ile büyütülen fotoğrafları kabul etmiyorlar. Bazı siteler sadece JPG kabul ederken TIF veya RAW kabul edenler de var. Siteler bu fotoğrafların daha düşük çözünürlüklü versiyonlarını kendileri hazırlayıp farklı boyutlarda müşterilerine sunuyorlar.
Nasıl Bir Altyapı Lazım?
Büyük çözünürlüklü fotoğraflar daha yüksek fiyata satıldığı için öncelikle yüksek çözünürlüklü (6MP ve üzeri; 10 veya 12 MP ve üzeri önerilir) bir fotoğraf makineniz olmalı. Bu işte başarılı üyelerin büyük kısmı yarı-profesyonel veya profesyonel sınıf DSLR makinalar kullanıyor. Flaş ve stüdyo ışığı sistemleri şiddetle önerilir, çünkü manzara resimlerinden çok, insanlı kompozisyonların ve still-life/obje fotoğraflarının daha çok satıldığını göreceksiniz. Copyright sınırlamaları ve model anlaşmaları çoğu fotoğrafçıyı sınırladığı için, çekim masası veya ışık çadırı satın alarak (veya kendi imkanlarıyla yaparak) 1-2 tepe flaşı veya paraflaş yardımıyla sabit objelerin fotoğrafını çekerek gönderen çok kişi var. Tabii profesyonel stüdyo ortamlarında pahalı ışık sistemleriyle çekim yapanların daha başarılı olduğunu unutmayın.Çoğu kişi arkadaşlarını model olarak kullanıyor veya modellerin yüzlerinin görünmediği fotoğraflar gönderiyor. Öte yandan aylık geliri 5-6 bin doları geçen üyelerin model kiraladığını da görüyoruz. Tüm bunları gözünüzde büyütmeyin, ufaktan başlayıp gelir elde ettikçe altyapısını kuran kişiler de var.
Fotoğraf Gönderme Yöntemi
Fotoğraf gönderme yöntemi sitesine göre değişiyor. Bazıları HTTP üzerinden, bazıları FTP üzerinden upload etmenize izin veriyor. Ayrıca bir Web tarayıcı plug-in'i ile sürükle-bırak yöntemiyle Web sayfası üzerindeki bir alandan upload etme olanağı sunanlar da var. Fotoğraflarınızı JPG olsa bile en yüksek kalite seviyesinde (Photoshop'ta 12) göndermeniz gerektiği için, boyutları 5-6MB'dan başlayıp TIFF ve RAW seçeneği sunanlarda onlarca MB'a kadar yükselebiliyor. Bu yüzden bu eziyetli süreci kolaylaştıracak hızlı bir İnternet hattı şart. Ben 512/128K bağlantımla 10 fotoğrafı 1 saate yakın sürede gönderdim. Fotoğrafı gönderdikten sonra adını, açıklamasını, türünü ve o fotoğrafın arandığında bulunmasını sağlayacak anahtar sözcükleri (İngilizce) gireceğiniz bir sayfa açılıyor. Anahtar sözcüklerinizi dikkatle seçin: Hem ilgisiz bir sözcük uyarı almanıza neden olabilir hem de yetersiz sözcük girerseniz aramalarda çıkmayabilir. Birden fazla siteyle çalışacaksanız, fotoğrafınızı Photoshop'ta kaydederken anahtar sözcükleri File/File Info menüsünden Keywords kutusuna da girebilirsiniz. Bazı siteler bu sözcükleri otomatik bulup ekliyor ancak hata olmaması için sitede kontrol etmeniz şart. Gerçi bu tanımlamaları sonradan da değiştirebiliyorsunuz.
Nasıl Bir Gelir Modeli?
Her sitenin gelir modeli ve verdiği komisyon farklı ve bazı esneklikler içeriyor. Üstelik indirilen fotoğraf sayınız belli bir rakamı geçtiğinde aldığınız komisyon yüzdesi de artıyor. Bazı siteler kendilerine yeni müşteri veya fotoğrafçı bulursanız "bonus" verebiliyor. Bunun yanı sıra çoğu sitede gelir modelinizin bazı kurallarını kendiniz belirleyebiliyorsunuz. Örneğin istockphoto.com'da şimdiye dek anlattığımız lisans modeli, 500 bine kadar baskıya sahip yayınlar ve Web siteleri için geçerli. Fotoğrafınızın sınırsız baskıya sahip yayınlarda veya takvim, kartpostal, tişört, kahve fincanı gibi ayrı bir üründe kullanılmasına izin vermek için, bu fotoğrafları Extended License (Genişletilmiş Lisans) kapsamına alabiliyorsunuz. Extended License ile indirilen her bir fotoğraf, kullanım kapsamına göre 25 ila 100$ getirebiliyor.Bazı siteler onların ayrıcalıklı fotoğrafçısı olmanızı fotoğraflarınızı başka sitelerde satmamanızı istiyor. Bu yüzden belli bir fotoğraf satış sınırını geçtiğinizde (örneğin 500 download) sizi "exclusivity" programına davet ediyorlar. Kabul ederseniz komisyon yüzdeniz artıyor, fotoğraflarınız farklı kanallardan satışa sunularak size daha çok müşteri bulunuyor. Bu şekilde gelirinizi ikiye katlayabiliyorsunuz. Veya bazı sitelerde bunu fotoğraf bazında yapabiliyorsunuz — daha yüksek komisyonla o fotoğrafın sadece o sitede satılmasını kabul edebiliyorsunuz.
Ödemeyi Nasıl Alıyorum?
Hesabınız 100 doları geçince Paypal üzerinden veya çekle ödeme yapılmaya başlanıyor. Tüm siteler Paypal hesabını kabul ediyor, hatta bazıları başvuru için şart koşuyor. Tabii Paypal'ın Türkiye'deki bankalarla anlaşması olmadığı için, Türk fotoğrafçılar bu konuda sıkıntı çekiyorlar. Bu sorunu ise, parayı yurtdışında yaşayan bir tanıdıklarının banka hesabına aktararak çözüyorlar. O kişinin de size parayı havaleyle, veya Western Union (www.westernunion.com), Moneygram (www.moneygram.com) veya Ikobo (www.ikobo.com) gibi para transfer servisleri kullanarak iletmesi gerekiyor. Bu servisler örneğin parayı hesabınıza aktarmak için, para miktarına bağlı olarak %1.5 ila %10 arasında komisyon alıyorlar.
Başarı İçin Ne Lazım?
Başarının anahtarı, farklı konseptler planlayıp bol bol (ancak hedefe yönelik) fotoğraf çekerek göndermenizde saklı. Bu bir azim işi. Başlarda yılmayacaksınız ve ilk altı ay hayal kırıklığına kapılmayacaksınız. İddialı bir fotoğrafçıysanız, ilk 6 ay içinde 200-300 fotoğraf gönderdikten sonra işlerin açılmaya başladığını göreceksiniz. Yine istockphoto.com'dan örnek vermek gerekirse, şu anda rekor 4 yıl içinde 500 binin üzerinde download ile - bu sürede 5000'in üzerinde fotoğraf göndermiş - Lise Gagne adlı bir Kanadalı'da ve aylık gelirinin 15-20 bin dolar arasında değiştiği tahmin ediliyor. 140. sırada yer alan bir kişi aynı sürede 800 fotoğraf göndermiş ve bunlar 25 bin kez indirilmiş. Bu kişinin de ayda 1000$ civarında kazandığını tahmin etmek güç değil. Bu arada istockphoto.com'da yeni başlayanlar ayda 200 civarı fotoğraf gönderebilirken, download sayısına ve "exclusive" üye olup olmamasına bağlı olarak aylık limit kademe kademe ayda 1800 adede kadar çıkabiliyor. Bazı sitelerde fotoğraf sayısı sınırlaması yok
Tek Site mi Çok Site mi?
Sadece bir site için yüksek komisyonla ve daha yüksek satış potansiyeliyle fotoğraf çekmek mi daha iyi, yoksa aynı fotoğrafı çok sayıda siteye gönderip sürümden kazanmak mı? Aslında en avantajlı ve geniş kapsamlı exclusivity programını, ünlü Getty Images ajansına ait istockphoto.com sunduğu için, soru şöyle olmalı: "Sadece istockphoto'ya mı fotoğraf çekeyim, yoksa istockphoto dahil tüm sitelere mi?" Bu işten yüksek gelir elde edenlerin çoğu fotoğraflarını aynı anda en az 6-7 siteye birden gönderiyor ve aylık istatistik tutuyorlar (16 ayrı siteyle çalışan bile var!). Eğer istockphoto'dan elde ettikleri gelir aylık gelirlerinin %50'sini geçmeye başlamışsa istockphoto'nun exclusive fotoğrafçısı olmak daha avantajlı geliyor. Üstelik farklı sitelere büyük boyutlu çok sayıda dosyayı göndermek ve bu hesapları yönetmek derdinden de kurtuluyorlar. Ancak exclusive fotoğrafçı olmak istediğinizde başka sitelerdeki hesaplarınızı iptal etmenin birkaç ay sürebildiğini unutmayın. Fotoğrafçıysanız teknolojinin mesleğinize getirdiği bu değişikliğe adapte olmanızı öneririz. Mikrostok siteleri bugün pazarın hala küçük bir kısmına sahip ancak son zamanlarda büyük ajansların ilgisiyle büyük bir hızla büyüyorlar. Ha, bu arada, bu sitelerde sadece fotoğraflarınızı değil illüstrasyonlarınızı, vektörel grafiklerinizi ve videolarınızı da satabiliyorsunuz.
kaynak:CHIP Online
üye olun sizde kazanın, dreamstime kullanımı en kolay olanıdır, tavsiyeleri ve kabul oranı diğerlerine göre daha iyi...
